Bóng đá cũng giống như xã hội loài người, phát triển không ngừng theo thời gian. Điều này thể hiện rõ qua những thời kì cách mạng chiến thuật. Trong dòng chảy lịch sử, lối chơi ngày càng được đổi mới. Nó không đơn giản chỉ là cách chơi mà còn định hình cả văn hóa, bản sắc riêng. Cung bài viết sau đây của Xoilac TV khám phá về những cuộc cách mạng chiến thuật nổi bật nhất nhé!
Cách mạng WM – Đặt nền móng cho tư duy chiến thuật
Trước những năm 20 của thế kỷ 20, bóng đá còn đang cực kì sơ khai mang tính bản năng. Giai đoạn này, các đội bóng sử dụng sơ đồ 2 – 3 – 5 thiên về sự tấn công và có 5 tiền đạo. Hàng phòng ngự lỏng lẻo và thi đấu khá tự do. Tuy nhiên, chiến thuật này còn khá đơn giản và cần phải thay đổi.
Năm 1920 – 1930, bóng đá có cuộc cách mạng đầu tiên. Người khởi xướng chính là huyền thoại người Anh mang tên Herbert Chapman. Trước sự thay đổi về luật việt vị (từ 3 người giảm xuống 2 người chắn san), ông đã giới thiệu sơ đồ 3 – 2 – 2 – 3 gọi là WM (đội hình khá giống hai chữ cái W, M).
Chiến thuật WM có những điểm đột phá giúp đội hình tách ra các tuyến rõ ràng, gồm có phòng ngự, trung tuyến và tấn công. Các cầu thủ sẽ thi đấu theo nhiệm vụ riêng của mình và tạo nên một khối thống nhất trên sân. Theo lối chơi này, trung vệ sẽ làm lá chắn ở trước khung thành và khu vực giữa sân được kiểm soát.
Chiến thuật WM giúp cho đội hình cân bằng hơn giữa hàng phòng ngự vào tấn công. Điều đó giúp các cầu thủ trở nên gắn kết hơn trong quá trình thi đấu. Ngoài ra, nó còn trở thành điểm khởi đầu cho thuật ngữ pressing trong tương lai. Đây là nền tảng quan trọng cho bóng đá thời kỳ hiện đại.
Chiến thuật WM mở đầu cho các cuộc cách mạng bóng đá
Chiến thuật Catenaccio – Bóng đá phòng ngự khoa học
Sau chiến tranh thế giới thứ 2, bóng đá đã có bước chuyển mình rõ rệt và theo hướng thực dụng. Giai đoạn này chiến thuật Catenaccio ra đời. Nó bắt nguồn từ Thụy Sĩ và được Inter Milan dưới thời Helenio Herrera biến thành biểu tượng cho lịch sử bóng đá từ năm 1950 đến 1970.
Lối chơi Catenaccio có điểm đột phá hơn so với WM đó là sử dụng 1 hậu vệ quét đá sau hàng phòng ngự với vai trò dọn dẹp. Chiến thuật thiên về phòng ngự cùng sơ đồ 1 – 3 – 4 – 2 hoặc 1 – 4 – 4 -1. Bên cạnh đó, cách đá này còn hỗ trợ đội bóng phản công nhanh và chính xác.
Mặc dù không được đánh giá cao nhưng Catenaccio đã giúp cho Inter thống trị bóng đá Châu Âu một thời. Nó góp phần tạo ra khái niệm phòng ngự khoa học về cao tính kỷ luật và tổ chức. Đây cũng là một cuộc cách mạng nhằm khẳng định phòng ngự cũng là một chiến thuật.
Catenaccio hình thành nên khái niệm phòng ngự khoa học
Total Football – Bóng đá tổng lực ở Hà Lan
Total Football là cuộc cách mạng bóng đá lớn ở Hà Lan diễn ra từ những năm 70 của thế kỷ 20. Chiến thuật này được phát triển bởi huyền thoại Rinus Michels cùng với Jahan Cruyff và cho ra đời khái niệm mới Total Football. Nó có nghĩa là bóng đá tổng lực.
Total Football hoạt động theo nguyên lý vị trí là tương đối, không gian là tuyệt đối. Các cầu thủ không bị bó buộc bởi vị trí mà hoán đổi linh hoạt theo tình hình thực tiễn. Trong mỗi trận đấu, họ tập trung vào kiểm soát bóng, pressing và di chuyển khi không có bóng.
Đội hình được triển khai theo sơ đồ 4 – 3 – 3 và vận hành như một cỗ máy. Lúc này, các cầu thủ phải hiểu rõ chiến thuật và thi đấu ở nhiều vị trí khác nhau. Mặc dù thời kì đó Hà Lan không vô địch WC nhưng đã để lại di sản quý giá.. Nó còn có giá trị cho đến thời đại bây giờ.
Total Football – Chiến thuật bóng đá tổng lực
Cách mạng Positional Play – Lối chơi theo vị trí
Total Football truyền cảm hứng cho HLV Barcelona tiếp tục cách mạng hóa tư duy chiến thuật. Khi đó, Johan Cruyff cho ra đời khái niệm positional play, một dạng của bóng đá tổng lực nhưng nâng cao tính kỷ luật và không gian chơi bóng. Sau này, Pep Guardiola tiếp tục kế thừa đồng thời nâng cấp lối chơi từ giai đoạn 2008 – 2012.
Đặc điểm của positional play đó là kiểm soát bóng tuyệt đối. Đội hình tạo thành hình thoi và hình tam giác để luân chuyển bóng. Ngoài ra, các cầu thủ sẽ chuyển trạng thái nhanh để ép sân đối phương bằng pressing.
Chiến thuật này sẽ chơi theo mô hình 4 – 3 – 3 nhưng có thể thay đổi linh hoạt. Khi tấn công chuyển thành 3 – 2 – 5 và khi pressing chuyển thành 4 – 4 – 2. Cách chơi positional play trở thành kim chỉ nam của các CLB và ảnh hưởng tới nhiều học viện đào tạo như Red Bull Salzburg, La Masia,…
Trên đây là những thời kì cách mạng chiến thuật trong bóng đá. Mỗi giai đoạn tạo ra một lối chơi mới, nâng cao tư duy và kỹ năng cho các cầu thủ. Điều này giúp các trận đấu ngày càng trở nên hấp dẫn đồng thời thể hiện rõ sự phát triển mạnh mẽ của bóng đá. Nhớ theo dõi Xoilac TV để cập nhật thêm nhiều thông tin hơn nhé!
